Met trots opent Galerie Bart op zaterdag 14 januari 2023 Bear With Me, de vijfde solotentoonstelling van Tamara Muller. De afgelopen anderhalf jaar stonden voor Muller in het teken van verdieping. De behoeften om nieuwe wegen in te slaan en een nieuwe beeldtaal te vinden, deden haar experimenteren met verschillende media, met als enige beperking het toepassen van het zelfportret. De uitkomst van deze exploratie zijn twintig kleine schilderijen en een serie korte films met als onderliggend thema ‘trauma en helen’.
In September 2021 sloot Mullers eerste grote solotentoonstelling in het Drents Museum. In de daaropvolgende maand opende Viva la Frida, een tentoonstelling over het werk en het leven van Frida Kahlo. Tijdens deze tentoonstelling bracht Muller een korte werkperiode als ‘artist in residence’ door in Studio DM, de residency van het museum. Bijna dagelijks bezocht Muller de tentoonstelling over de kunstenaar. Deze ontmoetingen met Kahlo’s werk hebben een belangrijke rol gespeeld in het maakproces dat daarop volgde.
Er zijn bijzondere overeenkomsten te vinden tussen het werk van Kahlo en het werk van Muller. Kahlo’s beroemde quote: ‘Ik schilder zelfportretten omdat ik zo vaak alleen ben, omdat ik de persoon ben die ik het beste ken’, zou ook van Muller kunnen zijn. Muller gebruikt haar eigen gezicht om gestalte te geven aan verschillende personages, emoties en denkbeelden. Hierover vertelt ze: ‘…[D]oor op iedere figuur mijn gezicht te plaatsen, ben ik niet langer een individu en schilder ik in feite iedereen, of speel ik met het idee dat ik iedereen had of zou kunnen zijn en niet anders ben dan een ander. Voor het gebruik van mijn eigen gezicht in mijn door mijzelf geconstrueerde scènes hoef ik aan niemand verantwoording af te leggen.’*
De onderwerpen lichamelijk en geestelijk lijden vormen in veel schilderijen van Kahlo het motief. Deze thema’s zijn ook te herkennen in het gehele oeuvre van Muller. Ze toonde dit vaak omfloerst, liet het enkel bestaan als een dreiging op de achtergrond die langzaam door het bloemetjesbehang naar binnen sijpelde. Nu is het een centraal thema in haar werk. Echter visualiseert zij niet alleen het lijden, maar neemt ons ook mee op haar reis naar heling.
Van februari tot en met juli 2022 kreeg Muller wekelijks EMDR-therapie** om overblijfsels van verschillende trauma’s uit haar verleden te verwerken. Daar waar anderen misschien zaken over deze ervaring opschrijven, voelde Muller de behoefte om na elke sessie haar emoties en bevindingen om te zetten in beeld.
Ze koos hiervoor film als medium. Met behulp van filmbeelden die aangeboden worden in de Re-face app (een applicatie die je eigen gezicht over die van de filmsterren heen plakt), monteerde zij, intuïtief, haar overdenkingen aan elkaar. Zo maakte Muller een serie van tien korte films, die samen haar ‘SelfHelp – ArtMovie – Lessons’ vormen.
Na het afsluiten van deze therapie, begon Muller met het schilderen van een reeks kleine schilderijen op doek. Hierop zijn onder andere foto’s uit de kindertijd van Muller te zien. Waar normaal gesproken fotografische selfies de start vormden voor het latere schilderij, is nu ook een klein kopje van klei gebruikt als nieuw referentiemateriaal. Daarnaast werd Muller, net als Kahlo, geïnspireerd door twee religieuze artefacten: de ex voto en het altaarstuk, die beiden in het Mexicaans aangeduid worden als ‘retablos’. Op kleine doeken schilderde zij referenties naar traumatische gebeurtenissen uit het verleden, die ze combineerde met afbeeldingen van heiligen. In de expositie wordt door Muller een nis als geheel getransformeerd tot ‘altaarstuk’ waarin kleine panelen een drieluik vormen.
Bear With Me is geen afgesloten hoofdstuk, maar moet juist gezien worden als een begin. Met het toelaten van nieuwe kunstvormen in haar repertoire stelt Muller zich meer open dan ooit tevoren. Met de titel van haar tentoonstelling lijkt ze ons te vragen om geduld met haar te hebben, alsof ze ons ergens mee belast. Maar door haar gemoedservaring met ons te delen toont ze ons dat toelaten van kwetsbaarheid ontzettend veel moed vergt en daarom respect verdient.
* “Tamara Muller. Play. Tentoonstellingscatalogus, Drents Museum, 2021: p. 19.
** EMDR staat voor: Eye Movement Desensitization and Reprocessing.
