In BLOCKBUSTER, de solotentoonstelling van Marcel van Eeden, besteedt de kunstenaar aandacht aan de schilder en graficus uit Baden, Hans Thoma (1839 – 1924), en zijn weinig bekende reis door Nederland in 1898. Van Eeden illustreert en volgt deze reis aan de hand van een reeks tekeningen, monumentale doeken en foto’s.
Van Eedens focus op Thoma’s reizen brengt niet alleen het grote culturele evenement van het jaar 1898 aan het licht, namelijk de eerste uitgebreide tentoonstelling van Rembrandt in Nederland in het Stedelijk Museum te Amsterdam in het kroningsjaar (van Koningin Wilhelmina der Nederlanden), maar ook de receptie van Rembrandt in het Duitse taalgebied.
Een belangrijk aandachtspunt hierbij is het boek “Rembrandt als Erzieher”, opgevat als een provocerende Duitse nationale culturele theorie. De auteur ervan, Julius Langbehn (1851-1907), spreekt over vermeend intellectueel, politiek en cultureel verval in het Duitse Keizerrijk als gevolg van Verlichting en verstedelijking. Hij propageerde een vernieuwing van de Duitse samenleving door middel van kunst, waarvoor hij Rembrandt als een mystiek figuur en de geïdealiseerde Duitse kunstenaar inzette.
Van Eeden belicht de bewust over het hoofd geziene nauwe band en vriendschap tussen Thoma, een schilder van bescheiden thuislandscènes en idyllische landschappen, en Langhben, een van de leidende Völkisch nationalistische kunsttheoretici en antisemieten van zijn tijd. Hij reflecteert op de correspondentie tussen de twee en hun uitgebreide overeenstemming over de culturele problemen van hun tijd. Thoma was ook verbonden met de kern van proto-nationaalsocialistische antisemieten zoals Houston Stewart Chamberlain, Cosima Wagner en Paul de Lagarde.
In de catalogus “1898”, uitgegeven ter gelegenheid van de Hans Thoma Prijs die Marcel van Eeden recentelijk heeft ontvangen, brengt Van Eeden de conflicten tussen Thoma’s socioculturele wereldbeeld en de fundamentele waarden van de hedendaagse Duitse staat aan het licht.
Op 9 september om 16.00 uur zullen we deze catalogus presenteren, in aanwezigheid van de kunstenaar, gevolgd door een vraag-en-antwoordsessie.
