Met trots presenteert Galerie Fleur & Wouter het werk van Fransix Tenda Lomba (Kinshasa, Democratische Republiek Congo, 1984). Zijn oeuvre omvat tekeningen, schilderijen, beeldhouwwerken en geanimeerde video. Hij is Rijksakademie alumnus en studeerde daarvoor aan de Academie voor Schone Kunsten in Kinshasa. Fransix is een van de belangrijkste kunstenaars van Kin Art Studio.
In de tentoonstelling is zijn meest bekende serie te zien, het onderzoeksproject ‘Le choc est là’, dat geïnspireerd is op chocolade. De dubbele betekenis van de titel verwijst naar de culturele, economische, politieke, sociale en geopolitieke schokken in de cacaoketen, die Fransix volgt van de verschillende plaatsen van herkomst van cacao tot de wereld van de consument.
Fransix combineert in zijn schilderijen en tekeningen elementen uit de persoonlijke archieven van zijn ouders over het leven in Congo met beeldmateriaal uit de archieven van ’s werelds grootste chocoladebedrijven. Deze vormen de basis voor zijn videoanimaties. De werken vertellen uiteenlopende, maar diep met elkaar verweven verhalen over de intermenselijke band door de productie en consumptie van grondstoffen zoals cacao – persoonlijke commentaren op de collectieve herinneringen van postkoloniale samenlevingen en de bitterzoete realiteit dat het genot van chocolade gepaard gaat met lijden.
Chocoladefiguren
Het schilderij ‘Joint Power’ toont bijvoorbeeld Mary II, koningin van Engeland (1689-1694), die trouwde met haar neef Willem van Oranje. Zij was een zeer populaire vorstin. Chocolade was de populaire vrucht van Europa’s expansionistische politiek in Afrika en Zuid-Amerika. Mary drukte een stempel op de Nederlandse cultuur door haar invloed op keramiek, tuinontwerp en de historische figuren die ze van chocolade liet maken. De historische figuren in de schilderijen van Fransix lijken ook gemaakt uit chocola. Andere schilderijen in de tentoonstelling, zoals ‘Crown’ laten de historische productie van de cacaoteelt zien. Dit schilderij weerspiegelt de politieke en commerciële verantwoordelijkheid van het Koninkrijk der Nederlanden, voorgesteld door een vergulde kroon, aangezien haar havens grote toegangspoorten waren en zijn om tonnen cacaobonen te ontvangen.
Ook te zien in de tentoonstelling is de installatie ‘Bana Ya Limete’ die reflecteert op een andere periode in de Congolese geschiedenis. Opnieuw verbeeldt Fransix dit door gebruik te maken van producten. Het werk is gemaakt van aluminium blikjes die op de grond zijn gegooid in een gemeente van de stad Kinshasa, bekend om de aanwezigheid van de fabrieken die van 1965 tot 1980 de economie van de stad aandreven. Met de installatie herdenkt Fransix twee verwoestende plunderingen in de wijk in de jaren 1990, toen soldaten van de burgerwacht van Zaire besloten zichzelf te verrijken nadat ze hun salaris niet hadden gekregen. Fransix vertaalde de angst van de bevolking naar de blikken door ze te vormen als portretten, ondersteund door houten stokken.
Onze school
De serie tekeningen ‘Our School’ gebruikt een eindejaarsrapport uit Zaïre tussen 1989 en 1990 als achtergrond. De zeven tekeningen zijn een persoonlijke interpretatie van de sfeer die heerste in de stedelijke onderwijsafdeling van Kinshasa voordat deze in 1990 werd geplunderd. We zien leraren die schriftelijke rapporten opmaken. Vandaag de dag heeft de onderwijssector nog steeds te lijden onder de gevolgen van deze plunderingen. Hierdoor schrijven leerkrachten hun rapporten nog steeds met de hand, omdat digitalisering nog niet wijdverspreid is.
De lijnen waarmee de personages op de rapporten zijn getekend zijn geïnspireerd op handpalmlijnen en de lijnen van schoolschriften. De verstrengelde lijnen weerspiegelen de verschillende ervaringen die elk mens heeft ondergaan. De personages dragen kookpotten op hun hoofd. De Congolese vuurpot ‘Mbabola’, een handgemaakte pot van gerecycled aluminium en de Marokkaanse tajine. Deze objecten laten de cultuur van het delen zien, die over de hele wereld bestaat.
In zijn werken toont Fransix de onderlinge verbondenheid in de wereld door middel van grondstoffen en consumptieproducten. Door de geschiedenis en de reis van één zo’n product te traceren, wordt de algemene geschiedenis blootgelegd. We zijn allemaal verbonden door cacao, blikjes en kookpotten.
