‘Het moment dat esthetiek het wint van functionaliteit, dat markeerde voor mij een heel duidelijk omslagpunt, ik realiseerde me: ah, ik ben een verzamelaar‘
Chloé Chanté Leenheer en Sophie Schade over hun beleving van kunst en wat de kunst van het verzamelen voor hun betekent, de koopwoede die het soms met zich meebrengt en het belang van de KunstKoopregeling. Ons eigen Efrayim Sener interviewt onze twee Amsterdam Art ambassadeurs en gaan met elkaar in gesprek terwijl ze voor het eerst elkaars huis bezoeken.
Chloé Chanté Leenheer is een actrice en fotografe die haar werk frequent tentoonstelt. Ze concentreert zich momenteel op haar project, ’the last dance’, een uniek initiatief voor The United Ukrainian Ballet Company, een dansgezelschap dat is opgezet ter ondersteuning van dansers met een vluchtelingenachtergrond. Binnen haar sfeervolle appartement midden in de Negen Straatjes in Amsterdam heeft ze met grote zorgvuldigheid gezorgd voor een inrichting die bestaat uit zowel moderne als hedendaagse kunst en design. Ze houdt van het verzamelen van werken met een knipoog, iets kinderlijks, iets waarvan je denkt: ik kan het niet echt plaatsen. Haar kunstverzameling bestaat onder andere uit fotografie maar ook olieverf op doek.
Sophie Schade is strateeg binnen de creatieve industrie en heeft al een collectie opgebouwd waar je u tegen zegt. Binnen haar lichte, met zorg gestileerde Amsterdamse appartement in West heeft ze gezorgd voor een ruimte waar de kunstwerken goed tot hun recht komen, aangevuld met design. Ze heeft een voorliefde voor moderne, abstracte en sterk grafische en architectonische werken en haar verzameling bestaat voornamelijk uit fotografie (of werken waarbij fotografie als medium is ingezet) en collages.
Eén ding hebben ze sowieso meteen met elkaar gemeen. Kunst betekent voor beide pure passie. Ze kopen een werk alleen als ze direct een staat van verliefdheid voelen.
Wat heeft aanvankelijk jullie interesse in het verzamelen van kunst aangewakkerd?
Chloé: “Het begon überhaupt al met het hebben van een voorliefde voor kunst – al op jonge leeftijd. De kracht van de verhalen die je er mee kunt vertellen en de inspiratie die het geeft, dat heeft me altijd al getrokken. En deze inspiratie ook mee te kunnen nemen naar huis. Elk kunstwerk geeft een andere sfeer, de emoties en de gedachten van de kunstenaar. Het vermogen om een stukje van dat creatieve proces te bezitten en te koesteren, om het met liefde in mijn eigen ruimte op te nemen, is wat me naar het verzamelen van kunst trok. Daarnaast ben ik een groot voorstander van het ondersteunen van de carrières van opkomende, getalenteerde kunstenaars door hun werk aan te schaffen. Zo was ik de eerste koper van Cathelijne Biskop, ontdekt via Instagram. Recentelijk heb ik op Art Rotterdam een prachtig werk aangekocht van Sophie Steengracht, vertegenwoordigd door GoMulan Gallery. Mijn grootste werk tot nu toe!”
Sophie: “Mijn liefde voor verzamelen is gekomen door mijn moeder. Ik heb kunst echt van huis uit meegekregen. Mijn ouderlijk huis hing vol met kunst. Ik denk dat een echte verzamelaar vaak al op jonge leeftijd begint. En het zat er, nu terugkijkend, altijd al in. Ik denk dat het zo rond mijn vijftiende begon. Met mijn zakgeld begon ik destijds met mijn ‘uitzet’, bord voor bord, kopje voor kopje. Vrij opmerkelijk, toch? Het kopen van kunst bleek dan ook een logische vervolgstap. Dit gaat gepaard met een bepaalde mate van gekte en vereist toewijding en focus. En zo heb je het geluk om te mogen leven te midden van werken van kunstenaars als Popel Coumou, Satijn Panyigay, Boris Tellegen, Wim Crouwel en Bart Lunenburg, van opkomende tot gerenommeerde kunstenaars!
Hoe beslissen jullie waar en hoe de kunstwerken in huis worden tentoongesteld en zijn er bepaalde kunststromingen, genres of kunstenaars waartoe jullie je aangetrokken voelen en waarom?
Chloé: “Ik ga doorgaans af op gevoel en luister naar mijn intuïtie. De meeste werken in mijn verzameling zijn in lijn met elkaar, alleen het werk van Sophie Steengracht valt net iets buiten de sfeer van de rest. Ik werd op slag verliefd op het werk en mijn vriend en ik moesten het hebben. Dan denk ik minder na of het wel past bij wat ik al in huis heb hangen. Gaandeweg probeer ik daar wel meer aandacht aan te schenken. Ook ben ik van de verandering. Ik kan werken tijdelijk weghalen. Dan heb ik bepaalde werken even te vaak gezien en wil opnieuw geïnspireerd raken, dan geef ik ze een andere plek in het huis.”
Sophie: “Wat grappig, dat doe ik namelijk niet. Ik raak niet uitgekeken. Het is bij mij heel organisch ontstaan en daar ben ik kennelijk aan vast blijven houden.”
Chloé: “Eerst hingen alle kleine werken bijvoorbeeld waar nu het grote werk van Sophie Steengracht hangt. Nu heb ik onder andere een foto van de kunstenaar Sayuri Ichida – gekocht op Unseen – ondergebracht bij meerdere kleine werken. Zo blij mee!” Ook moet ik natuurlijk rekening houden met het feit dat ik een kleintje heb en zoveel mogelijk probeer om het zo op te hangen dat het nooit schade kan oplopen. Sophie, bij jou is dat natuurlijk heel anders.”
Sophie: “Ik hou erg van verstilde ruimtes, van abstractie en focus, en dat is ook meteen wat je in mijn huis terugziet: het is zoveel mogelijk één geheel, het straalt rust uit. Mijn verzameling hangt zowel aan de muur, maar staat ook tentoongesteld op de vloer, zoals de droogrekken van Michael Johansson. Veelal wordt er gespeeld met 2D en 3D. Ik werd in het begin altijd weggezet als een verzamelaar van fotografische werken, maar dat is niet de essentie voor mij, het gaat veel verder dan dat. Voor mij is fotografie nooit het uitgangspunt. Ik voel me niet aangetrokken tot sec fotografie – het zijn voor mij werken die fotografie als medium inzetten, maar niet zozeer als uitgangspunt.”
Chloé: “Je ziet veel fotografie hangen bij jou thuis, maar het is inderdaad vaak een fotografische weergave van iets dat gecreëerd is, van een niet bestaande werkelijkheid. Bijvoorbeeld een kunstenaar die iets creëert, een collage, in miniatuurformaat en maakt daar vervolgens een foto van. Net als dat werk van Bart Lunenburg. Ik zou het niet per se omschrijven als fotografie, maar meer als een collage als je het hebt over disciplines.”
Sophie: “Weet je wat mij opvalt, nu ik in jouw huis ben? Bij mij thuis zijn de werken echt op het huis gekocht. Ik kan daarom ook gewoon het huis niet meer uit. Ik moet dat huis eigenlijk altijd aanhouden. Ook als ik er misschien niet zo vaak zal zijn. Ik voorzie ook dat het meer een sociale en inspirerende plek wordt, waar ik bijeenkomsten organiseer, rondom kunst en wijn. De werken zijn echt versmolten met het huis en dat is ook waarom ik dingen niet verhang – het ontstaat heel organisch. Bij jou is dat op een hele andere manier. En inderdaad, wat je ook zegt: dit is gewoon een huis waar je nu woont, maar je woont straks ergens anders en dan gaat alles gewoon mee.”
Sophie Schade’s huis
Chloé: “Daar zit wel een kern van waarheid – wat grappig. Ik ben best wel vaak verhuisd, van kleine appartementen tot echt grote huizen. Dit is nu wel echt één van de kleinere huizen waar ik nu woon en ik merk dat het lastiger is al mijn werken op hun best te laten uitkomen. Omdat de ruimte gewoonweg te klein is. Ik kijk ernaar uit om binnenkort meer ruimte te hebben en alles een vaste plek te kunnen geven.”
Sophie: “Jij hebt wel echt oog voor detail en een huis waar natuurlijk geleefd moet worden, met kind en al. Bij mij kan er van alles kapot. Huisdieren en kinderen over de vloer is daarom verre van ideaal.”
Chloé: “Jij hebt je interieur opgeofferd aan de kunst en je bent heel minimalistisch geworden voor wat betreft meubels, zodat je meer kunst kon kopen.”
Sophie: “Ondanks dat ik in een oud pand woon, heb ik vreemd genoeg geen inbouwkasten, null. En tóch heb ik evengoed een paar jaar terug mijn laatste kastjes weggedaan om zodoende ruimte te creëren voor de aanschaf van een nieuw werk van Natascha Libbert. Geen dag spijt van gehad, kan ik je vertellen. Ik ben gaandeweg ook veel kritischer geworden in de aankopen die ik doe. Voorheen kon ik iets heel mooi en interessant vinden, en dan kocht ik het, wellicht wat impulsief. Nu kijk ik veel meer naar het geheel, naar de samenstelling van mijn collectie en of een werk waarde toevoegt. Daarom zie ik mezelf ook meer als een curator.”
Zijn er ook werken die discussies hebben uitgelokt bij de mensen die je over de vloer krijgt?
Chloé: “De twee droogrekken die jij in huis hebt, waarvan Efrayim dacht dat die niet op beeld mochten, zijn bij jou denk ik hetgeen waar het meeste over gesproken wordt.”
Sophie: “Jazeker, het werk zorgt elke keer weer voor complete verwarring. Het is een werk van Michael Johansson, een Zweedse Kunstenaar. Hij is altijd bezig om objecten die we dagelijks gebruiken te stapelen, zoals een schuursponsje, een notitieblokje, alles perfect gesorteerd op kleur. Voor hem is het leven net Tetris, die videogame. Alles past naadloos in elkaar. Het is ook dagelijks in beeld, wanneer ik thuis aan het werk ben, tijdens de vele virtuele meetings – mijn collega’s menen dan een droogrek te zien, niet zelden hangt ook daadwerkelijk kleding te drogen, maar het is natuurlijk een kunstwerk!”
Sophie: “Kunnen we het over de KunstKoop regeling hebben? Een geweldig initiatief! Ik zie alleen steeds vaker Vlaamse en Duitse galeries op Nederlandse beurzen, die werken aanbieden van Nederlandse kunstenaars, maar die buitenlandse galeries komen niet in aanmerking voor de KunstKoop. Ik vind dat zo’n gemiste kans!”
Chloé: “Ik vind het wel interessant om het daar nog over te hebben. Want hoe waardevol is het eigenlijk dat er zoiets bestaat als de KunstKoop? Al dan niet voor de kunstenaars.”
Sophie: “Inderdaad, de KunstKoop is er als support voor de kunstenaars, om de verkoop te stimuleren – zonder de KunstKoop zou ik nooit dit alles hebben kunnen verzamelen.”
Chloé: “Ik vind het super waardevol dat het er is. Het is alleen zo jammer dat het de afgelopen jaren zoveel strenger is geworden. Eigenlijk leggen ze de lat nu zo hoog waardoor de hele doelgroep, waarvoor die regeling is bedoeld, niet meer kan aankopen. De KunstkKoop kan – als ik even naar mezelf refereer, niet als verzamelaar maar als fotograaf – echt een kickstart geven aan een nieuw project.
Sophie: “Nee, de KunstKoop is er niet toegankelijker op geworden, mensen haken af tijdens de aanvraagprocedure. Maar laat ik vooral met een positieve noot eindigen: niet zelden gaat de aankoop van een nieuw werk gepaard met financieel kunst- en vliegwerk, maar dankzij de KunstKoop heb ik inmiddels toch een aantal werken kunnen aankopen waar ik dat voorheen voor onmogelijk hield.”
Als je onbeperkt budget had, van wie zou je dan een werk aankopen of is er nog iets dat jullie de wereld in willen hebben?
Sophie: “Ik zou heel graag een werk willen kopen van Anneke Eussen. Ik kwam begin dit jaar voor het eerst in aanraking met haar werk, op Art Rotterdam. Haar werk zou een mooie dialoog aangaan met een glazen installatie van Jérôme Touron, gekocht jaren terug. Als ik een werk overweeg te kopen, weet ik waar het bij mij thuis komt te hangen. Het werk moet een plek hebben. Dit is voor mij cruciaal tijdens het aankoopproces. Verder hoop ik ooit nog een werk van Jan Roeland te kopen: ‘de tafel’. Andere generatie, maar het hele oeuvre is prachtig, heel sterk en het werk grossiert in perfectionisme.”
Chloé: Ik wil graag wat uitgebreider stilstaan bij een project waaraan ik nu bijna een jaar werk. Het is een eerbetoon aan balletdansers die door de oorlog in Oekraïne genoodzaakt zijn om te vluchten. Dit fotoboek heeft een persoonlijk doel; het biedt een authentiek inkijkje in het dagelijks leven en situaties van de dansers, belicht hun overwinningen, uitdagingen, passies en inspanningen. Het belicht de mens achter de kunstvorm en vormt op deze manier een diepere connectie tussen het publiek en het dansgezelschap.
Om deze documentaire reeks te bundelen in een boek, heb ik een campagne opgezet via Voor De Kunst. Ik zou graag iedereen willen vragen bij te dragen om dit prachtige fotoboek ‘The Last Dance’ te publiceren. Elke bijdrage telt en wordt gewaardeerd, en daar staat ook iets tegenover.